Emotieregulatie

Emotieregulatie

Psycho educatie

Onderdelen van het 4e gesprek

Voorbereiding: - Diep de gesprekken uit je geheugen op
                             - Wat was de vraag en stel je voor welke emotie hierbij een rol speelt
                             - Hou pen en papier bij de hand
                             - Lees deze pagina rustig door, zodat je de structuur snapt

In gesprek: - Terugblik en huiswerk oefening
                      - Gevoelens en emoties 
                      - Gevoelens zijn er om gevoeld te worden
                      - Hoe dan?
                      - Woorden geven aan gevoel
                      - Schrijfoefeningen 
                      - Beweging geven aan gevoel
                      - Kleur en vorm geven aan gevoel
                      - Geluid geven aan gevoel
                      - Kijken naar gevoel

na 35-40 minuten   
Afronden:  - Huiswerk oefening meegeven
                    - Samenvatting (door hulpzoeker)
                    - Terugkijken op het gesprek
                    - Toestemming geluidsfragment
                    - Evaluatie invullen

na 45 minuten  - Afsluiten

Psycho-educatie Gevoelens voelen
Dit is tekst die je kunt gebruiken als je uitleg wil geven over gevoelens- en hoe daar gezond mee om te gaan. Je legt hiermee stap voor stap uit hoe je hulpzoeker kan werken aan andere copingstijlen. De uitleg hierover en hoe je hulpzoeker dat aan kan pakken heeft nut bij allerlei hulpvragen. Deze methode is een basis element van verschillende therapiestromingen en heeft tot doel 'verwerken van gevoelens' wat je hiermee in begrijpelijke taal uit kunt leggen.
Tip: Bekijk de webinar om te zien hoe je meer bedreven kunt worden in het geven van uitleg over gevoelens. Dan zie je een collega de uitleg geven en kun je leren via 'modelling'.

Tekst voor jou als hulpverlener (S = Student, C = Cliënt):

Terugblik en huiswerk oefening
S:"Om te beginnen staat vandaag op de agenda dat ik je uitleg ga geven over gevoelens en hoe je daar gezond mee om kunt gaan en ik wil even stil staan bij de oefeningen die je zou doen. Ook wil ik graag horen hoe je terugkijkt op ons vorige gesprek. Vindt je dat oké?"
C:"..."

S:"Hoe kijk je terug op ons vorige gesprek?"
C:"..."

S: 'De vorige keer hebben we aan de hand van jouw G-schema, jouw gedachten uitgedaagd (Is het WAAR? Helpt het me om dit te denken?) en hebben we nieuwe realistische gedachten gemaakt. Is het gelukt om de nieuwe realistische gedachten op geeltjes te schrijven en overal op te plakken?"
C:"..."
S:"Heb je nog G-schema's gemaakt en nieuwe realistische gedachten gemaakt?"
C:"..."
S:"Ben je dagelijks nog aan het bewegen?"
C:"..."
S:"En je registratie oefening, wat zie je daarin gebeuren?"
C:"..."

S:"Wat heeft het voor je opgeleverd, tot nu toe?"
C:"..."

Gevoelens of emoties
S: "Ik wil je vandaag graag wat uitleg geven over gevoelens, en hoe je daar gezond mee om kunt gaan. Is dat wat jou betreft oké?"
C:"..." 

S:"Weet je nog uit de uitleg van Gebeurtenis- Gedachten- Gevoel dat wanneer er eenmaal een Gevoel is, dat we er dan weinig meer aan kunnen veranderen? Want doordat je iets hebt gedacht, krijg je een bepaald gevoel. Toch is er een manier om van rotgevoel af te komen. Om deze manier onder de knie te krijgen, helpt het om wat ik nu ga vertellen wat meer figuurlijk op te vatten en bij jezelf ‘gevoelsmatig’ eens het volgende na te gaan. De vraag is: Hoe ga jij met rotgevoel om? Stop je het weg? Leg je het naast je neer? Stap je erover heen? Trek je je handen ervan af? Wat doe jij als je je heel rot voelt?"
C:"..."

Gevoelens zijn er om gevoeld te worden
S: "Het vervelende effect van al bovenstaande is dat het Gevoel dan niet gevoeld wordt. Op korte termijn geeft het rust en dat klinkt aantrekkelijk. Echter, op lange termijn ‘stapelt’ zich rotgevoel op. Het rotgevoel wordt in een spreekwoordelijke ‘kast’ gegooid en de ‘deur’ gaat dicht. Hierdoor lijkt het rotgevoel weg te zijn en is het mogelijk om weer met je dagelijkse dingen door te gaan. Dit lijkt dan een goede manier om met rotgevoel om te gaan, maar er is een MAAR: Gevoelens zijn er om GEVOELD te worden. Gevoelens zijn er niet om te negeren, want dan zouden het 'negeerders' heten; gevoelens zijn er niet om te vermijden, want dan hadden het 'vermijders' geheten, 'kastgooiers' of doofpotters'. Wanneer rotgevoel (langdurig) wordt genegeerd, niet wordt herkend of ‘overboord’ gegooid wordt en er komt steeds meer rotgevoel bij, dan zullen de rotgevoelens steeds harder op ‘de deur van de kast kloppen’. Het wil eruit, het wil immers geVOELd worden. Het kost je dan steeds meer moeite om de ‘deur’ dicht te houden. Want die ‘deur’ dichthouden kost kracht; heel veel kracht. Daarvan kan men vermoeidheidsklachten krijgen. Herken je iets van wat ik vertel?"
C:"..."

S: "Stel je eens jouw eigen 'kast' voor: Is ‘ie groot, of juist klein? Met deurtjes, of met laatjes? Kijk eens of er veel voorraadbussen in staan. Is het een beetje opgeruimd in je 'kast' of is er veel gewoon maar in gesmeten-en gauw de deur dicht? Je kast is gevuld met voorraadbussen met op het etiket belangrijke gebeurtenissen die je hebt meegemaakt. In elke voorraadbus zit gevoel wat gevoeld wil worden. Kijk eens welke voorraadbussen er bij jou in je kast staan? Welke staat het dichtste bij de deur? Wat staat er op het etiket? En welke gevoelens zitten er in, die nog niet goed gevoeld zijn? Denk dan aan de vier B's (Boos-Bang-Blij-Bedroefd). Wat denk jij?"
C:"..."

S:"Een voorbeeld: Geertje is, door vervelende omstandigheden vroeger, opgevoed door haar oma. Geertje heeft zich bij haar erg veilig en geborgen gevoeld. Hierdoor was oma heel erg belangrijk in Geertjes leven. Op het moment dat Geertje haar diploma haalde, stierf haar oma plotseling. Geertje bleef ontredderd achter. Als Geertje nadenkt over haar kast, ‘ziet’ zij een groot ‘blik’ vooraan in haar ‘kast’ staan. Op het etiket staat: “OMA” Bij Geertje is het ‘blik’ gevoelsmatig erg vol. Er zit Bedroefd in, want: “Oma, ik mis je zo!” Als Geertje verder nadenkt en voelt, merkt zij ook dat er een beetje Boos in zit, want: “Oma, hoe heb je me op dat moment in de steek kunnen laten!” Ook herkent Geertje Bang, want: “Oma, ik kan het niet zonder jou!”. 

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Student Let op!: Dit is een belangrijk onderdeel. Misschien merk je dat je cliënt bij het nadenken over zijn/haar/diens eigen ‘kast’, ‘blikken’ en wat er in zit, hem/haar/die emotioneel maakt. Dat klopt! Jullie staat even stil bij de ‘deur’ van de kast en de ‘opgestapelde’ emoties denken: “HOERA jongens, we mogen eruit!!!” Het is het werk van een psycholoog om op een veilige manier de diepste gevoelens te mogen laten voelen. Samen met de psycholoog de kast op te zoeken. Samen het deurtje open doen, samen om het hoekje kijken: Wat zit er in die kast?. Samen een voorraadbus eruit te pakken . De cliënt zal het gaan voelen. Meer is niet nodig om op te luchten! Je doet het goed als hulpverlener als je de ruimte biedt om wat tranen te mogen huilen. Probeer te luisteren naar het leed. Je hoeft het niet weg te nemen, of bagatelliseren. Je hoeft alleen maar aanwezig te zijn. 

Word je zelf wat emotioneel?
Dat kan en geeft niks! Blijf rustig doorademen en concentreer je op je cliënt. Bied ruimte aan je cliënt om te huilen. Laat je eigen tranen drogen aan de lucht, of veeg ze gewoon af.
Wat later in het gesprek kun je vragen: S: "Heb je gezien dat ik ook geraakt werd door jouw verhaal?' C:"..." S:"Wat vond je er van dat ik ook tranen in mijn ogen had?' C:"..."
Juist als je zelf erg onzeker bent over je eigen emotionele reactie, zijn dit hele goede vragen om te stellen. Je zal merken dat bijna elke cliënt positief reageert op jouw geraakt worden. Cliënten zeggen bijvoorbeeld:'Gelukkig, jij bent ook een mens", of "Nu ik zie dat jij ook geraakt ben door wat ik heb meegemaakt, is wat ik heb meegemaakt toch serieuzer dan ik altijd heb willen zien" of "Je zou geen goeie psycholoog zijn als je niet geraakt zou kunnen zijn door een heftig verhaal".
Durf te vragen!
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

S:"Wat vind je van de uitleg tot zo ver?'
C:"..."

S:"Wat zou het je opleveren als je jouw gevoelens niet meer zou wegstoppen? Wat zou het je kunnen opleveren op korte termijn en wat het je zou kunnen opleveren op langere termijn?"
C:"..."

Hoe dan?
S:"Het volgende stuk gaat over hoe je het voor elkaar kunt krijgen, om jouw gevoelens gewoon te gaan te voelen. Is het wat jou betreft oké om verder te gaan?
C:"..."

S:"Voelen betekent: bij je gevoelens stilstaan, je gevoel er laten zijn, je gevoel erkennen, je ervan bewust zijn dat je iets voelt, het misschien op de één of andere manier uiten. 

Woorden geven aan gevoel 
Er zijn verschillende manieren om je gevoel te kunnen voelen. Voor veel mensen is het het gemakkelijkst om Woorden te geven aan gevoel. Dit kan door een verhaal(tje) te maken voor jezelf, bijvoorbeeld: “Toen jij zo neerbuigend naar me keek voelde ik me zó een stuk oud vuil!” of “...dat was voor mij echt schokkend!” Woorden geven aan gevoel kán met een gesprekspartner erbij. Het uiten van gevoelens, inclusief de tranen die dan komen, verbindt mensen op het emotionele vlak. Dit is terug te zien in de natuur; baby’s die hun angsten, woede en verdriet bij hun moeder uithuilen en het blije snoetje waarmee blij zijn wordt geuit; Hierdoor hechten baby’s zich het meeste aan hun moeder en ook omgekeerd! Moeders die in de eerste dagen na de bevalling hun kraamtranen huilen bij hun baby: ‘ik weet het helemaal niet meer’... Emoties of diepste gevoelens delen verbindt mensen met elkaar. Handig om te weten als je een relatie wil, of een relatie hebt en je deze wil verdiepen: Vraag naar de gevoelens van de ander!

Woorden geven aan gevoel hoeft niet altijd te betekenen dat je een gesprekspartner nodig hebt. Met een ander erbij, krijg je ook te maken met de reactie van de ander en dat is niet altijd handig. Je mag, en vaak vindt men dat het meest prettig, ook als je alleen bent woorden geven aan je diepste gevoelens. Dat kan op verschillende manieren: hardop (bijvoorbeeld door geluidsopnamen te maken) of zacht (het gebed wordt hiervoor vaak gebruikt). Een heel andere manier om Woorden te geven aan je diepste gevoel is door erover te schrijven. Sommige mensen schrijven gedichten, of eigen songteksten. Je kunt ook denken aan het schrijven in een dagboek, of het schrijven van een brief. Heb jij wel eens schrijven gebruikt om met gevoelens om te gaan?"
C:"..."

S:"​​​​De volgende oefeningen kun je gebruiken op het moment dat je merkt dat je iets flink dwars zit (boosheid) of als je juist verdrietig voelt." 

De Schrijfvierdaagse (Schrijfoefening)
S:"Voor de komende vier dagen, wil ik je vragen om te schrijven over je diepste emoties en gedachten over de meest ingrijpende gebeurtenis in je leven. Laat jezelf gaan en verken je eigen gevoelens en gedachten erover. Omdat met de hand schrijven 'dichter bij je gevoel' is, heeft dat de voorkeur ten opzichte van schrijven op je telefoon, I-pad of toetsenbord. Tijdens het schrijven kan het zijn dat je verbanden legt met je eigen kindertijd, je relatie met je ouders, mensen die je nu haat of liefhebt of zelfs je carrière. Hoe is de gebeurtenis gelinkt aan wie je zou willen worden, wie je bent geweest of wie je nu bent? Schrijf minstens 20 minuten achterelkaar. Het kan zijn dat je niet echt een‘traumatische’  ervaring hebt meegemaakt, maar iedereen heeft wel eens grote conflicten of veel stress ervaren in hun leven. Daarover kun je ook schrijven. Je mag elke dag over hetzelfde schrijven of steeds over iets anders. Wat je ook kiest om over te schrijven, het is belangrijk om je te laten gaan en te verkennen wat je diepste emoties en gedachten zijn. Let op: het kan zijn dat je na het schrijven, je wat somber voelt. Net zoals bij een verdrietige film, gaat dit gevoel na enkele uren over. Het schrijven is alleen voor jou bedoeld. Het doel is om volkomen open en eerlijk naar jezelf te zijn. Hou jezelf tijdens het schrijven voor dat je het schrijfwerk, als je klaar bent, weggooit. Of je dit ook doet, is helemaal aan jou. Het is niet bedoeld om aan iemand anders te laten lezen, dus ook niet aan mij. 

Tips: Kies een plek en een tijdstip om te schrijven waar je niet gestoord wordt; Schrijf elke dag 20 minuten achter elkaar; Maak je geen zorgen over spelling en grammatica; Schrijf over iets dat persoonlijk en belangrijk voor jezelf is; Schrijf alleen over die situaties die je op dit moment aankunt. Zou de schrijfvierdaagse wat voor je zijn?"
C:"..."

De rotte vis-brief (Schrijfoefening)
S:"Normaal gesproken heeft het schrijven van een brief tot doel: informatie overbrengen. “Ik heb informatie, jij hebt die informatie niet; ik schrijf het op en geef de brief aan jou; jij leest de brief en zo weet jij mijn informatie ook”. Het doel van ‘de rotte vis-brief’ is niet het overbrengen van informatie, maar het verwerken van je rotgevoel. Bij Boosheid is het schrijven van een brief aan degene op wie je boos bent en/of in wie zo teleurgesteld bent een handig hulpmiddel. LET OP dat de brief nooit terecht komt bij degene aan wie je hem schrijft!" 

S:"Je schrijft de rotte vis-brief voor jezelf. Je hoeft je er dan ook geen zorgen over te maken of de spelling klopt of dat alles in de juiste volgorde staat. Zoek foto’s die je eigenlijk niet meer kunt zien, of muziek die je niet meer kunt horen. Misschien zijn er nog spulletjes die je pijnlijk herinneren aan de boosdoener. Zoek die, voordat je gaat schrijven erbij, zodat je emoties hoog oplopen. Schaam je ook niet voor de verwijten die opborrelen, of de vloeken of scheldwoorden die ineens passen bij je gevoel. Doorkrassen, onderstrepen, opnieuw beginnen, alles is goed. Misschien merk je tijdens het schrijven dat je ineens aan heel iemand anders aan het schrijven bent (iemand op wie je eigenlijk ook heel boos bent). Onthoud: Alles is goed! Ga daar dan gewoon mee door."

S:"Wanneer je een brief wilt schrijven, plan daar dan een ochtend voor in. Je hoeft niet de hele ochtend te schrijven, een uur is voldoende. De ervaring leert ons dat je eerst nog andere dingen gaat doen (nog even de was opruimen, de schuur aanvegen, iemand bellen) voordat je rust hebt om te gaan zitten met een schrijfblok. Dit is ook begrijpelijk, want het is een emotioneel wat zware oefening en vermijden is dan veel fijner. Dat is prima, want je hoeft maar een uur te schrijven. Als je merkt dat je alleen schrijft over de feiten (“toen gebeurde er dit en toen dat”), zet dan een pijl van feit 1 naar een open ruimte op je papier en schrijf daar “wat dat met je deed” of “hoe je je daarbij voelde”. Je zult mogelijk emotioneel worden tijdens het schrijven, en dat is precies de bedoeling!

Begin je brief altijd met Beste ...,
Onthou dat het helemaal de bedoeling van de oefening is dat je gevoel wordt opgerakeld. Doen dus!

Als je de brief hebt geschreven, leg je hem weg. Ga dan iets heel anders doen; neem een lekker warm bad, een hete douche of ga (in de wind en regen) een lange wandeling maken. Misschien komt je wel bij de bakker terecht en verwen je jezelf met een klein bonbonnetje die jou ‘aankijkt’. Je mag jezelf best verwennen, want je hebt hard gewerkt, namelijk veel emotioneel werk verzet!

Na een week of wat, pak je de brief er weer eens bij en lees je hem nog eens door (dit is het tweede deel van de oefening). Als je dan merkt dat je bij sommige stukken weer boosheid voelt opkomen, sta daar dan nog even bij stil door over dat pijnlijke stukje verder te schrijven. Waarschijnlijk valt het je op dat je je minder geëmotioneerd voelt. Het derde deel van de opdracht is om iets met de brief te doen. Verbranden, verscheuren, door het toilet spoelen, de brief (snippers) in de wind laten waaien, de brief (snippers) in zee gooien of de brief (snippers) begraven. Zou de Rotte visbrief voor jou wat kunnen opleveren?"
C:"..."

De Verdriet-brief (Schrijfoefening)
S:"De verdriet-brief richt je aan je dierbare(n) die je bent verloren. Neem hier de tijd voor. Zoek foto’s die je eigenlijk niet meer kunt zien, of muziek die je niet meer kunt horen. Misschien zijn er nog spulletjes die je pijnlijk herinneren aan de dierbare(n). Zoek die, voordat je gaat schrijven erbij, zodat de emoties hoog oplopen. Wanneer je een brief wilt schrijven, plan daar dan een ochtend voor in. Je hoeft niet de hele ochtend te schrijven, een uur is voldoende. De ervaring leert ons dat je eerst andere activiteiten gaat doen (nog even de was opruimen, de schuur aanvegen, iemand bellen) voordat je rust hebt om te gaan zitten met een schrijfblok. Dit is ook begrijpelijk, want het is een emotioneel wat zware oefening en vermijden is dan veel fijner. Dat is prima, want je hoeft maar een uur te schrijven. Als je merkt dat je alleen schrijft over de feiten (“toen gebeurde er dit en toen dat”), zet dan een pijl van feit 1 naar een open ruimte op je papier en schrijf daar “wat dat met je deed” of “hoe je je daarbij voelde”. Je zult mogelijk emotioneel worden tijdens het schrijven, en dat is precies de bedoeling. Begin je brief  altijd met Lieve ...,
Schrijf over hoe jij het afscheid hebt beleefd, wat je allemaal mist, nu je dierbare er niet meer is, en hoe het leven verder is gegaan, zonder hem of haar; wat hij/zij allemaal heeft gemist sinds het overlijden. Onthou dat het helemaal de bedoeling van de oefening is dat je gevoel wordt opgerakeld. Doen dus!

Als je de brief hebt geschreven, leg je hem weg. Ga dan iets heel anders doen; neem een lekker warm bad, een hete douche of ga (in de wind en regen) een lange wandeling maken. Misschien komt je wel bij de bakker terecht en verwen je jezelf met een klein bonbonnetje welke je ‘aankijkt’. Je mag jezelf best verwennen, want je hebt hard gewerkt, namelijk veel emotioneel werk verzet!
Na een week of wat, pak je de brief er weer eens bij en lees je hem nog eens door (dit is het tweede deel van de oefening). Als je dan merkt dat je bij sommige stukken weer verdriet voelt opkomen, sta daar dan nog even bij stil door over dat pijnlijke stukje verder te schrijven. Waarschijnlijk valt het je op dat je je minder geëmotioneerd voelt. Het derde deel van de oefening is om iets met de brief te doen. Verbranden, verscheuren, door het toilet spoelen, de brief (snippers) in de wind laten waaien, de brief (snippers) in zee gooien of de brief (snippers) begraven. Zou de Verdriet-brief voor jou wat kunnen opleveren?" 
C:"..."

Beweging geven aan gevoel 
S:"Er zijn mensen die het makkelijker vinden om hun diepste gevoelens te uiten in beweging. Bij boosheid passen sporten als Tennis, Handbal, Boksen, (lekker rammen!) maar denk ook eens aan heel hard doortrappen op de fiets of zware gewichten trekken/duwen of stoten in de sportschool. Vooral als je jezelf toe staat om boze gedachten te denken, 'roer' je in de pot van boosheid. Bijvoorbeeld in de sportschool:"Mán wat is het toch ZWAAR!! Dat is toch niet normaal!" Sta jezelf toe om deze boze gedachten te hebben over het sporten. Mensen die meer met angstgevoelens aan het worstelen zijn, mensen die controle willen houden, of als je niet kunt loslaten dan kun je dat uiten in hardlopen. Tijdens het lopen is het de bedoeling dat je bij jezelf nagaat 'Waar ben ik nou allemaal bang en bezorgd over?" Dieren die bang zijn- die gaan rennen. Dat is bij mensen niet anders! Bij verdriet kun je denken aan dans. Als je dat gewend bent om te doen, uit je diepste gevoelens dan eens in dansbewegingen. Mensen met een groot verdriet (denk aan plotseling afscheid hebben moeten nemen van belangrijke mensen) hebben baat bij zwemmen. In een zwembad, vol met water (tranen) heeft iedereen vochtige rode ogen. Je kunt er gemakkelijk huilen zonder dat het wordt opgemerkt. Ook in het kijken naar sporten, in het aanmoedigen bij voetbal bijvoorbeeld, kunnen veel mensen hun gevoel kwijt (NEE, SCHEIDS!!). Mocht je eens willen proberen of dit voor jouw werkt, probeer dan tijdens het sporten ook echt jouw angst of boosheid in je gevoel op te zoeken. Zou dat wat voor je kunnen zijn?"
C:"..."

Kleur en vorm geven aan gevoel 
S:"Wanneer je meer hebt met tekenen, of schilderen kun je je gevoelens proberen te uiten in kleur en vorm. Zoek jouw gevoel eens op en pak er wascokrijt bij. Als je kleur zou mogen geven aan jouw gevoel en je zou mogen kiezen uit alle kleuren van de regenboog (ook zwart en bruin), welke kleur zou je dan kiezen? Op het moment dat je dat krijtje erbij pakt en een leeg vel voor je hebt, kun je vorm geven aan jouw diepste gevoel. Is het groot? Is het klein? Is het rond? Ronde bewegingen voelen heel anders dan krassende bewegingen. Ook op zo’n manier bezig zijn met gevoel helpt om het te doorvoelen. Is dat iets wat bij jou zou kunnen passen?". 
C:"..."

Geluid geven aan gevoel 
S:"Heb je wat met muziek, of muziek maken? Zoek eens in je muziekcollectie naar liedjes, of muziekstukken die jouw gevoel precies laat horen. Je kunt deze muziek opzetten en je emoties de vrije loop laten. Ook mag je meezingen, met juist dat pijnlijke stukje tekst. Als je een instrument bespeelt, laat dan eens horen hoe je je diep van binnen voelt. Misschien klinkt het heel lelijk, maar dat is dan misschien precies hoe je binnenwereld voelt. Heb jij wat met muziek en kun je je hier iets bij voorstellen?" 
C:"..."

Kijken naar gevoel 
S:"Een andere mogelijkheid om met emoties om te gaan, is door naar de emotie te kijken en te accepteren dat de emotie er is. Je mag boos zijn, je mag bang zijn en je mag bedroefd zijn. Merk deze gevoelens op en laat het verder rusten, ga er niet tegen in gevecht. Blijkbaar zijn die gevoelens er op dit moment, en dat ik oké. Dit is de basis Mindfullness. Heb je daar al eens ervaring mee op gedaan?" 
C:"..."

Afronden
S:'We gaan langzaam naar een afronding toe. Wat is belangrijk voor je geweest, in deze sessie?"
C:"..."
Student:  laat het gesprek ook voor jezelf de revue passeren om de hulpzoeker te helpen om de belangrijke punten samen te vatten.

S:"De volgende keer kunnen we kijken naar je leefstijl (slaappatroon, sociale relaties, voeding, alcohol/drugsgebruik), om te bezien of je daar nog iets in kunt verbeteren. Vind je dat goed?"
C:".."

Huiswerk
S:"Welke van de mogelijkheden die ik je net heb verteld ga je uitvoeren de komende week?"
C:"...

S:"En blijf je registratie-oefening doen, en het elke dag bewegen. Gaat je dat de komende week ook weer lukken?"
C:"..."

S:"Je weet dat ik nog aan het oefenen ben, hè? Ik heb als we straks afsluiten, de mogelijkheid om een geluidsfragment van ons gesprek te downloaden en ik wil dat graag doen, om ons gesprek terug te luisteren, om ervan te leren. Het kan ook zijn dat ik een stukje laat horen aan een docent, of aan medestudenten, ook om van te leren. Geef je mij daar toestemming voor, of heb je dat liever niet?"
C:"..."

S:"Wil je na dit gesprek, in PsyDate, wat opschrijven over wat je goed vond aan dit gesprek: (Tops) en ook opschrijven als je nog wat tips voor mij hebt (Tips)? Zo help je mij met het beter worden in mijn gesprekken. Alvast heel erg bedankt voor de moeite. We kunnen via de chatfunctie contact houden en volgende week weer een videogesprek hebben. Zullen we dat doen?"
C:"..."

S: "Zullen we het voor vandaag hierbij laten?"
C:"..."